Het gezicht van Tilburg

De laatste maanden zie ik in Tilburg een aantal incidenten (wegtrekken van ondernemingen uit Tilburg) waarvan ik de indruk heb dat ze anders zijn en dieper ingrijpen dan de normale golfslag van het komen en gaan van bedrijven. Het lijkt wel of het bloed wegtrekt uit het ‘gezicht van Tilburg’. Wat bedoel ik daar mee?

Het gaat om een reeks van incidenten die ogenschijnlijk geen of weinig samenhang hebben, maar wat begint op te vallen en waar ik me ook zorgen om maak. Van een aantal situaties ken ik de achtergrond maar gedeeltelijk of helemaal niet, toch noem ik ze hier, omdat ze mogelijk wel vergelijkbare oorzaken hebben of ons enig houvast bieden voor het bepalen van onze visie en gezamenlijke houding die voor de toekomst nodig is.

Overigens zijn ook de positieve woorden die gezegd zijn op de nieuwjaarsreceptie over Tilburg als stad helemaal waar. Maar die schetsen meer het gezicht zelf, de soms diepe voren en karakteristieke trekken waar ik ook van ben gaan houden sinds ik in 1985 in Tilburg ben komen wonen.

Hier volgt een opsomming van bedrijven die onlangs wegtrokken en ontwikkelingen die ik waarneem die de stad Tilburg economisch en sociaal kwetsbaarder maken. Waar een antwoord verwacht wordt, ook al komt de vraag niet altijd naar ons toegebracht op een presenteerblaadje. Het heeft niet in de eerste plaats met geld te maken, dat is een vergissing die vaak gemaakt wordt. Men verwacht niet in de eerste plaats geld, maar visie, meedenken en in een aantal gevallen participatie. Door een helder perspectief (en de juiste voorwaarden) in de stad te creëren biedt je aan de ondernemers de ruimte om te ondernemen en het daar bij behorende risico te nemen.

Wat trok geheel of gedeeltelijk weg uit Tilburg:

• Een middelgroot accountantskantoor, ik dacht ABAB.
• Het hoofdkantoor van de landbouworganisatie ZLTO
• De kantoren van VGZ aan de Spoorlaan, ca 400 arbeidsplaatsen en gedeeltelijke kapitaalsvernietiging
• Per 1 jan 2008 vertrekt het grootste deel van de dienstverlening van de Kamer van Koophandel naar Eindhoven. Wat nog geboden wordt is de front office van het handelsregister en voorlopig een aantal basis seminars voor startende ondernemers.  Wat is blijven liggen? Waar liggen nog kansen? Wat is daarvoor nodig? Waarom is Eindhoven zoveel aantrekkelijker als vestigingsplaats?
• Fontys geeft in Tilburg (behalve bij de rock acadamy) géén onderwijs ondernemersvaardigheden aan haar studenten van de kunstopleidingen, daarvoor moet men naar Eindhoven uitwijken. Tilburg is de onderwijsstad en de kunstenaars worden verondersteld docent te worden, Eindhoven de stad van techniek en design en de studenten straks ondernemers. Zo redeneert het Fontys bestuur al jarenlang kort door de bocht.  Het is een misvatting dat er alleen docenten nodig zijn, de meeste uitstromers worden zelfstandig beroepsbeoefenaar. 
  
• Een hele generatie ondernemers staat er alleen voor bij kritische veranderingen, zoals bedrijfsoverdracht en sluiten daardoor veelal de onderneming met lede ogen. De een na de andere onderneming stopt. Met name langs de linten, Korvelseweg, Besterdring, maar ook in het Dwaalgebied. Hierdoor wordt het normale komen en gaan van winkels en bedrijven ernstig verstoord, de levensvatbaarheid van de staat, het plein of het gebied gaat structureel sterk achteruit.
  

Gevoelige ontwikkelingen en kansen in de nabije toekomst

• Veemarktkwartier. Onlangs is het contract met de projectontwikkelaar gevierd om dit gebied te ontwikkelen. Het concept heeft bijzonder veel kwaliteit en doet recht aan de eigenheid van Tilburg, aan haar eigen kracht met nationale en internationale uitstraling. Maar de weg van concept naar werkelijkheid vraagt om aandacht, vraagt om samenhangende invulling die ook inhoudelijk recht doet aan de gewenste ontwikkelingen.
• De linten van Tilburg.
• De kanaalzone. Wordt dit gebied op dit moment vaak als ´prullenbak´ gebruikt om allerhande initiatieven waar men minder raad mee weet kwijt te kunnen? Ook hier ontbreekt het aan een samenhangende visie op de stad en de gewenste ontwikkelingen van deelgebieden.
• Een multiculturele feestzaal. Op dit moment zijn al 18 serieuze initiatieven op niets uitgelopen en het 19e initiatief (op het voormalig Scala terrein) hoort al sinds de zomer niets meer. Mogelijk  is er onvoldoende overkoepelende visie beschikbaar op de binnenstad.
  

Nawoord ruim 5 jaar later: de geschetste ontwikkeling is nog steeds even actueel. Gelukkig zijn er ook een aantal positieve ontwikkelingen en kansen . . . er is meer samenwerking, zowel regionaal als tussen veel verschillende partijen in de stad; ook bestaande ondernemers kunnen terecht voor advies en ondersteuning; het lintenmanagement heeft aandacht; de Piushaven begint zicht te ontwikkelen en her en der te bruisen; de Spoorzone is geopend.  Het is een begin. Het blijft nodig om goed te blijven kijken, de situatie in samenhang te doorgronden en samen te werken. De situatie verschilt per wijk en per straat. Het is niet eenvoudig, maar beslist de moeite waard.

---